MS, merkezi sinir sistemi(Beyin ve Omurilik) üzerine etki eden kronik bir otoimmün hastalıktır. Hastalık kendisini ataklar ile belli eder. Atak sırasında kişinin bağışıklık sistemi miyelin kılıfı adı verilen sinirleri saran koruyucu kılıfa saldırır ve hasar verir.
MS kişiye özel bir hastalıktır. Atakların sıklığı, ataksız geçen zaman, atakların etki ettiği bölgeler her hastada tamamen farklı seyreder.
MS Nasıl Teşhis Edilir?
Hastalığın tam tanısını koyabilmek için incelenmesi gereken birden fazla parametre vardır.
- Hastanın Öyküsü: Hastanın şikayetleri, geçmişi ve semptomları dikkatlice dinlenmesi.
- MR (Manyetik Rezonans) Taraması: Beyin ve omurilikteki lezyonların varlığı incelenmesi.
- Omurilik Sıvısı (BOS) Testi: Beyin-omurilik sıvısında MS ile ilişkili bazı değişiklikler araştırılması.
- Nörolojik Muayene: Hastanın refleksleri, kas gücü, koordinasyonu gibi motor ve duyusal işlevleri test edilmesi.
Hastalığın Nedenleri Nelerdir?
MS Hastalığının nedeni bugün hala tam olarak bilinememekle birlikte hastalığı tetikleyen ve riskini arttıran bazı unsurlar vardır;
- Beslenme Alışkanlıkları
- Sigara kullanımı
- D vitamini eksikliği
- Cinsiyet(Kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat daha yaygın görülen bir hastalıktır.)
- Yaş (20-40 aralığı hastalığın en yaygın olduğu yaş aralığıdır.)
- Genetik Faktörler (Aile ağacında MS tanısı almış kişiler var ise MS’e yatkınlık daha yüksektir.)
- İklim ve Coğrafi koşullar (Türkiye MS görülme sıklığı olarak orta seviyede bir ülkedir, Ekvator düşük, Amerika yüksek riskli ülkelerdir.
- Obezite (Obez veya geçmişinde obezite olan bireylerde hastalığın görülme riski daha yüksektir.
- Virüsler (Geçmişte Herpes, Varisella zoster virüslerine maruz kalma) hastalığın riskini arttırmaktadır.
Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
MS hastalığı atak anında kendini açıkça belli eden bir hastalıktır. Hastalığın kendini belli ettiği birden fazla belirtisi vardır. Bu belirtilere semptomlar denir. Geçirilen atağın şiddetine ve etki ettiği alanların çokluğuna bağlı olarak bu belirtilerden bir veya birkaçı aynı anda yaşanabilmektedir.
Uyuşma ve karıncalanma hissi
Vücudun belli yerlerinde (el, ayak, bacak, parmak veya parmak ucu gibi) yoğun bir şekilde hissedilen ve 24 saatten uzun süren uyuşma ve karıncalanma hissi.
Spesifik boyun hareketlerinde elektrik çarpma hissi
Bu semptom servikal alanda görülen lezyonların varlığında yaşanır. Bu durumlarda geçirdiğiniz atak boyun bölgenizdeki miyelin kılıflara hasar vermiştir. Özellikle de, başınızı öne eğdiğiniz zaman şiddetlenen gözlerde kararma ve vücut genelinde elektrik çarpması hissidir
Denge kaybı, yürümede güçlük
Desteksiz yürümede güçlük yaşanır. Bu durumu evde test edebilmek için destek almadan düz bir çizgi üzerinde yürümeyi deneyiniz. Bu durum baş dönmesi ile de karıştırılabiliyor. Ancak, MS kaynaklı bir denge probleminiz varsa oturur pozisyondayken bu sizi rahatsız etmez.
Görme bozuklukları (Çift görme, bulanık görme vb.)
Bu semptom diğer görme bozuklukları ile karıştırılabilen bir semptomdur. Ancak, MS kaynaklı bir görme probleminiz var ise diğer görme bozukluklarından ayıran en belirgin özellik tek gözünüzü kapattığınızda görmenizin büyük oranda düzelmesidir.
Konuşma bozuklukları
Konuşma veya yazma esnasında kelimeleri bulmakta zorluk çekme, normalden daha hızlı veya daha yavaş konuşma, peltek konuşma gibi farklı şekillerde kendini gösterir.
Unutkanlık
Bazı şeyleri hatırlamakta zorlanabilirsiniz. Önceden kolaylıkla yaptığınız basit bir işlemi bile daha fazla zaman harcayarak ve efor sarf ederek yapmak zorunda kalabilirsiniz. Bunun sebebi lezyonlardır, beyin içinde sakladığı bilgileri size iletmekte ya da yeni edinilen bilgiyi depolamakta zorlanır
Duygu durumu değişimleri
Hastalığın seyri ile birlikte hastalarda gelecek kaygısı, endişelenme, anksiyete, depresyon halleri olması çok olağandır. Buna bağlı olarak, günlük yaşantınızı, iş hayatınızı olumsuz yönde etkileyecektir. Ancak, unutmamalıyız ki stres hali de hastalığın seyrini doğrudan etkilemektedir. MS ve semptomları ile baş etmekte güçlük çektiğinizi hissediyorsanız psikolojik destek almanız hastalığınız seyri açısından da oldukça önemlidir.
Yorgunluk ve halsizlik
Hastalarda en sık karşılaşılan semptomlardandır. Fiziksel aktiviteye bağlı olmayan, dinlenmeyle geçmeyen bir yorgunluk halidir. Hava durumuna, enfeksiyonlara, psikolojik durumlara göre dönemsel olarak artıp azalması normaldir. Ancak, düzenli yapılan hafif spor ve egzersizlerle yönetmek mümkündür.
Mesane Problemleri
Sık idrara çıkma, idrarı tutmada güçlük ve kaçırma gibi durumlar hastalarda sıklıkla görülebilen bir durumdur. Eğer bu durum sosyal yaşantınızı etkileyecek boyutta ise üroloji doktoruna görünmelisiniz.
Cinsel fonksiyon bozuklukları
Kendinizi güçsüz ve yorgun hissetmeniz, hastalığın getirdiği semptomlar nedeni ile yetersiz hissetmeniz cinsel anlamda isteksiz olmanıza neden olacaktır. Erkeklerde ereksiyon problemi, erken boşalma gibi durumlar yaşanabilir. Bu gibi durumlarda partnerinizle açıkça konuşabilmeli ve gerekli durumlarda tıbbi destek almaktan çekinmemelisiniz. Daha detaylı bilgi almak için MS ve Cinsellik yazımızı okuyabilirsiniz.
Kollarda ve bacaklarda güç kaybı
Günlük hayatınızda çok rahatlıkla taşıdığınız bir sürahiyi bile taşımakta güçlük çektiğinizi hissedebilirsiniz. Bu durumun 2 nedeni vardır;
- Hastalık sizi daha yorgun ve halsiz düşürdüğü durumlarda fiziksel aktivitelerinizde azalma meydana gelir ve bu da kaslarınızı tembelleştirir.
- Atak sebebi ile hasar gören sinirler kaslara doğru bir şekilde mesaj iletemez. Bu durumda kaslarınız tam performans gösteremez.
Bu belirtiler birer atak göstergesi olabileceği gibi yalancı atak ile de karıştırılabilir. Var olan semptomlarınız yorgunluk, stres, enfeksiyon, aşırı sıcağa maruz kalma gibi durumlarda artış gösterebilmektedir. Ancak, bu durum yeni bir atak olarak değerlendirilmez. Böyle bir durumda semptomların en az 24 saat devam etmesi durumunda yeni bir atak olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Siz de yukarıda bahsedilen belirtilerden bir veya daha fazlasını yaşadığınızı düşünüyorsanız vakit kaybetmeden bir nöroloji birimine başvurmayı ihmal etmeyin!
Maalesef ki MS kronik bir hastalıktır ve hastaların bu hastalıkla birlikte yeni bir yaşam tarzı inşa ederek kendi MS’i ile beraber yaşamayı öğrenmek durumundadır.
Hastalığın tedavisi hakkında detaylı bilgiyi “MS Tedavi Yöntemleri” sayfamızda bulabilirsiniz.