MS Tedavi Yöntemleri

MS tedavi

MS Tedavi Yöntemleri

MS hastalığı merkezi sinir sistemini doğrudan etkileyen kronik bir hastalıktır. Hastalık ataklar ile seyir eder. Hastalığın direkt olarak bir tedavisi olmasa da atakların sıklığını ve etkisi etkileyecek koruyucu tedavi yöntemleri bulunmaktadır.

MS tedavisinde kullanılan ilaçlar, hastalığın türüne, şiddetine ve hastanın ihtiyaçlarına bağlı olarak değişebilir.

MS hastalığının tedavisi atak sırasında ve ataksız geçen dönemde olarak ikiye ayrılır.

Atak döneminde MS Tedavisi

Yüksek Doz Kortizon (Steroit) Tedavisi

MS atakları, bağışıklık sisteminin sinir hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkar ve bu da inflamasyona ve sinir hasarına yol açar. Kortikosteroidler, bu iltihaplanmayı baskılayarak, MS ataklarının etkilerini azaltmaya yardımcı olur.

Kortizon, MS ataklarının şiddetini hafifletir ve iyileşme sürecini hızlandırır. Genellikle IV metilprednizolon (Solumedrol), hastaneye yatış gerektirmeyen hastalar için hastane dışı ortamda da uygulanabilir.

Daha az şiddetli ataklar için oral (ağız yoluyla alınan) kortikosteroidler de kullanılabilir. Ancak, intravenöz (IV) metilprednizolon genellikle daha hızlı ve etkili sonuç verir.

Kortizon Tedavisinin Yan Etkileri

Kortikosteroidlerin uzun süreli veya yüksek dozda kullanımı bazı yan etkilere yol açabilir. Ancak, MS atak tedavisinde genellikle kısa süreli yüksek doz kullanılır, bu da yan etki riskini azaltır. Yine de dikkat edilmesi gereken bazı yan etkiler şunlardır:

  • Su ve tuz tutulumu: Vücutta şişkinlik veya ödem meydana gelebilir.
  • Yüksek kan şekeri: Kortizon, kan şekerini yükseltebilir, bu da özellikle diyabet hastaları için bir risk oluşturabilir.
  • Bağışıklık sistemi baskılanması: Kortizonun bağışıklık sistemini baskılaması, enfeksiyon riskini artırabilir.
  • Duygusal değişiklikler: Ruh hali değişiklikleri, depresyon veya anksiyete gibi psikolojik etkiler görülebilir.
  • Kemik sağlığı: Uzun süreli kortizon kullanımı, kemik yoğunluğunun azalmasına (osteoporoz) yol açabilir.

Plazmaferez

MS (Multiple Skleroz) hastalığında özellikle şiddetli ataklar ve tedaviye dirençli vakalar için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Plazmaferez, kanın sıvı kısmı olan plazmanın, kan hücrelerinden ayrılması işlemiyle gerçekleştirilir. Bu yöntem, bağışıklık sisteminin anormal tepkilerini düzenlemeye ve MS ataklarının etkilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.

Plazmaferez Ne Zaman Uygulanır?

  • Tedaviye dirençli MS atakları: Kortikosteroid tedavisine yanıt vermeyen ya da çok şiddetli olan ataklar sırasında plazmaferez uygulanabilir.
  • Hızla ilerleyen hastalık: MS’in hızlı bir şekilde ilerlemesi durumunda, plazmaferez tedavisi hastanın iyileşmesine yardımcı olabilir.

Uygulama Süreci

Plazmaferez işlemi genellikle şu şekilde yapılır:

  • Kan Alımı: Hastadan kan alınır ve bu kan, bir makineye yönlendirilir.
  • Plazmanın Ayrılması: Makine, kanı sıvı kısmı (plazma) ve hücresel kısmına ayırır. Plazma, kan hücrelerinden ayrılır.
  • Plazmanın Değiştirilmesi: Ayrılan plazma, genellikle donor plazması veya sentetik bir sıvı ile değiştirilir. Bu işlem, kanın sağlıklı bir şekilde geri verilmesini sağlar.
  • Kanın Geri Verilmesi: İşlem tamamlandıktan sonra, kanın geri kalan kısmı, değiştirilen plazma ile birlikte hastaya geri verilir.

Koruyucu Tedaviler

1.Basamak Tedaviler

Multiple Skleroz (MS) tedavisinde 1. basamak tedavisi, genellikle relapsing-remitting MS (RRMS) yani ataklar ve iyileşmelerle seyreden MS türüne sahip hastalar için uygulanır. Bu tedavi, hastalığın ataklarını kontrol altına almayı, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı ve sinir hücrelerine zarar verilmesini engellemeyi amaçlar. 1. basamak tedavi ile hedeflenen en önemli faktör, hastalığın seyrini modifiye ederek atakları en aza indirgemek ve yaşam kalitesini iyileştirmektir.

  • Avonex (interferon beta-1a) : Kas içine iğne uygulanır.
  • Rebif (interferon beta-1a) : Deri altına iğne uygulanır.
  • Betaferon / Extavia (interferon beta-1b) : Deri altına iğne uygulanır.
  • Glatiramer Asetat (Copaxone) : Deri altına iğne uygulanır.
  • Teriflunoid (Aubagio) : Hap formundadır.
  • Dimetil fumarat (Tecfidera®) : Hap formundadır.

2. Basamak Tedaviler

Multiple Skleroz (MS) tedavisinde 2. basamak tedavi, genellikle 1. basamak tedaviye yanıt alınmayan hastalarda, şiddetli ataklar veya hastalığın ilerleyişinin hızlandığı durumlarda kullanılır. Bu basamağa geçiş, hastalığın daha agresif bir seyir izlemesi veya ilk tedaviye yeterli yanıt alınamaması durumunda yapılır. 2. basamak tedavi, daha güçlü, daha etkili ve bazen daha invaziv (girişimsel) tedavi seçeneklerini içerir.2. basamağa ait tedaviler, genellikle daha güçlü bağışıklık baskılayıcı ilaçlar ve biyolojik tedaviler içerir. Bu ilaçlar, hastalığın daha agresif formlarını tedavi etmek için tasarlanmış olup, daha etkili sonuçlar elde edilmesini hedefler.

Natalizumab (Tysabri)

Natalizumab, 2. basamağın en sık kullanılan tedavi seçeneklerinden biridir. Bağışıklık hücrelerinin merkezi sinir sistemine (beyin ve omurilik) geçişini engelleyerek, MS hastalarının sinir hücrelerine zarar vermesini önler.

  • Etki Mekanizması: Bağışıklık hücrelerinin sinir sistemine geçişini engeller. Bu sayede inflamasyon ve hasar azalır, ataklar daha seyrek hale gelir.
  • Uygulama Yolu: Serum yolu ile uygulanır. Başlangıçta her 4 haftada bir olarak uygulanır, zamanla hastanın durumuna göre bu arlaık 6-8 haftaya kadar çıkarılabilir.
  • Yan Etkiler: Enfeksiyon riski (özellikle PML – Progressive Multifocal Leukoencephalopathy). Her 6 ayda 1 PML riskinin takıbı için kan testi uygulanır. Baş ağrısı, yorgunluk, kas ağrıları, bağışıklık sistemi baskılanması gibi yan etkileri bulunur.

Fingolimod (Gilenya)

Fingolimod, MS tedavisinde kullanılan bir diğer 2. basamak tedavisidir. Ağız yoluyla alınan bu ilaç, bağışıklık hücrelerinin sinir sistemine girmesini engelleyerek inflamasyonu azaltır.

  • Etki Mekanizması: Fingolimod, lenfositlerin (bağışıklık hücreleri) merkezi sinir sistemine girmesini engeller, bu da inflamasyonu ve sinir hücrelerine zarar verilmesini azaltır.
  • Uygulama Yolu: Ağız yoluyla, günlük doz olarak alınır.
  • Yan Etkiler: Baş dönmesi, kalp problemleri (özellikle tedavi başlangıcında), enfeksiyon riski, kan basıncı değişiklikleri, göz problemleri.

Ocrelizumab (Ocrevus)

Ocrelizumab, MS tedavisinde özellikle primer progresif MS (PPMS) formu için onaylı tek tedavi seçeneğidir. Aynı zamanda ataklı MS için de etkilidir.

  • Etki Mekanizması: Ocrelizumab, B hücrelerini hedef alarak, bağışıklık sisteminin MS’e neden olan aşırı tepkilerini baskılar. Bu ilaç, bağışıklık sisteminin hasar verici etkilerini azaltır.
  • Uygulama Yolu: Serum yolu ile uygulanır. İlk doz, 2 hafta ara ile yapılır, sonrasında her 6 ayda bir yapılır.
  • Yan Etkiler: Enfeksiyonlar, baş ağrısı, döküntü, grip benzeri semptomlar, bağışıklık sistemi baskılanması.

Cladribine (Mavenclad)

Cladribine, MS tedavisinde kullanılan bir başka güçlü tedavi seçeneğidir. Bu tedavi, MS’in ilerlemesini yavaşlatır ve atakları azaltır.

  • Etki Mekanizması: Cladribine, bağışıklık hücrelerinin üretimini baskılayarak bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesini engeller.
  • Uygulama Yolu: Oral (ağız yoluyla) tedavi olarak uygulanır. İlk yıl 2 kür, ikinci yıl 1 kür şeklinde uygulama yapılır.
  • Yan Etkiler: Enfeksiyonlar, mide bulantısı, baş ağrısı, karaciğer fonksiyon bozuklukları.

3.Basamak Tedaviler

Alemtuzumab (Lemtrada)

Alemtuzumab, bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyonlarını kontrol altına almak için kullanılan güçlü bir tedavidir. Genellikle diğer tedavilere yanıt vermeyen hastalar için uygundur.

  • Etki Mekanizması: Alemtuzumab, bağışıklık sistemi hücrelerini hedef alarak, MS’e neden olan aşırı bağışıklık yanıtlarını baskılar. Bu tedavi, bağışıklık hücrelerinin sayısını geçici olarak azaltır.
  • Uygulama Yolu: IV infüzyon şeklinde uygulanır, ilk yıl 5 gün boyunca, ikinci yıl ise 3 gün uygulanır. Tedavi genellikle sadece birkaç yıl sürer.
  • Yan Etkiler: Enfeksiyon riski (özellikle herpes virüsleri), bağışıklık sistemi baskılanması, tiroit problemleri, kanser riski (nadir).